Sakarya Bölge Müdürlüğü Tarihçesi

Ülkemizde 1866 yılında başlayan demir yolu ulaşımı, uzun yıllar boyunca tamamı ithal olan ve bakım-onarımları dışa bağımlı bir şekilde gerçekleştirilen araçlarla yapılmıştır. Bu durum demir yolu işletmeciliğinde sürekli olarak sorun ve kesintilere yol açmış, maliyetleri yükseltmiştir. Eski adı TÜVASAŞ olan bugünkü TÜRASAŞ Sakarya Bölge Müdürlüğü’ nün ilk tesisleri bu sorunların ortadan kaldırılması amacıyla 25 Ekim 1951 tarihinde “Vagon Tamir Atölyesi” adıyla faaliyete geçirilmiştir.

1961 yılından itibaren Adapazarı Demiryolu Fabrikasına (ADF) dönüştürülen kuruluşta, 1962 yılında ilk vagon üretilmiştir.

1971 yılında başlanan ihracat çalışmaları neticesinde Pakistan ve Bangladeş’e toplam 77 vagon ihraç edilmiştir.

1975 yılında “Adapazarı Vagon Sanayi Müessesesi” (ADVAS) adını alan tesislerde uluslararası standartlarda RIC tipi yolcu vagonlarının üretimine geçilmiştir.

1976 yılından itibaren Alstom firmasının lisansı ile elektrikli banliyö dizileri üretimine başlanmış ve toplam 75 dizi (225 adet) üretilerek TCDD’ye teslim edilmiştir.

1986 yılında TÜRASAŞ Sakarya Bölge Müdürlüğü, yolcu vagonları ve elektrikli dizi imalatlarının yanı sıra araştırma geliştirme faaliyetleri ve mühendislik hizmetleri konularında da atılımlar yaparak yeni projelere yoğunluk vermiştir.

1990’lı yıllarda üretilen projeler olgunlaştırılmış ve tasarımı TÜRASAŞ Sakarya Bölge Müdürlüğü’ ne ait Ray Otobüsleri, RIC-Z tipi yeni lüks vagon ve TVS 2000 klimalı lüks vagon projeleri tamamlanmış, 1994 yılında da imalatlarına başlanmıştır.

1995 yılında hafif raylı taşımacılıkta kullanılan araçların üretimi için altyapı çalışmalarına hız verilmiştir.

1998 yılında tecrübeli uzman, mühendis ve kalifiye işçi kadrosu ile vagon üretim ve onarımı konularında kaliteli hizmetler sunmaya başlayan TÜRASAŞ Sakarya Bölge Müdürlüğü, TVS 2000 tipi lüks yataklı vagon imalatını da başarı ile tamamlamıştır.

TÜRASAŞ Sakarya Bölge Müdürlüğü, 17 Ağustos 1999 Marmara Depremi’nde çok büyük maddi hasara uğramıştır. Üretim kabiliyetini kaybeden kuruluşun atölyeleri ve altyapısı kullanılamaz hale gelmiş, onarım ve üretim tamamen durmuştur.

2000 yılı Nisan ayından itibaren enkaz kaldırma çalışmalarına başlanmış ve TÜRASAŞ Sakarya Bölge Müdürlüğü personelinin büyük gayretleri ile kısa sürede yeniden imalat ve onarım faaliyetlerine başlanmıştır.

2001 yılında, SIEMENS ile yapılan iş birliği çerçevesinde, Bursa Büyükşehir Belediyesinin Hafif Raylı Taşıt filosunun 38 aracının montaj ve işletmeye alma çalışmaları, TÜRASAŞ Sakarya Bölge Müdürlüğü tesislerinde gerçekleştirilmiştir.

2002 yılından itibaren de eski tip vagonların modüler anlayışla, günümüz çizgilerinde modern görünüşe ve konfora ulaştırılmaları amacıyla M-Serisi (M10 pulman, M70 yemekli ve M80 personel bölmeli) modernizasyon vagonu projeleri gerçekleştirilmiştir.

2003–2009 döneminde katma değeri yüksek, bilgi ve teknoloji yoğun yarı mamul ve ekipmanlar yerlileştirilerek, %90 yerlilik oranıyla yolcu vagonu üretilmeye başlanmıştır.

TÜRASAŞ Sakarya Bölge Müdürlüğünde son yıllarda yurt dışına vagon ihracatı çalışmalarına hız verilmiş, Irak Demiryolları için 2005 yılında imalatına başlanan jeneratör vagonlar 28 Mayıs 2006 tarihinde teslim edilmiştir. Böylece TÜRASAŞ Sakarya Bölge Müdürlüğü, 35 yıl aradan sonra ihracat yapma yeteneği olan bir şirket hüviyetini yeniden kazanmıştır.

2008 yılında, tüm işletme faaliyetlerini bilgisayar ortamında izlemeyi ve kontrolü sağlayan kurumsal kaynak planlaması (ERP) uygulamasına geçilmiştir.

2008 ve 2009 yıllarında, İstanbul Büyükşehir Belediyesinin Taksim–Yenikapı arasında işleteceği 84 adet (28 set) metro aracı ile TCDD’nin 75 adet (25 set) elektrikli tren seti (banliyö) araçlarının Güney Kore Hyundai/Rotem firması ile ortak üretim çerçevesinde imalatı yapılmıştır.

2007 yılında kamu kurumları araştırma projelerini destekleme programı kapsamında, TÜBİTAK tarafından kabul edilen “Yolcu Vagonlarının Statik ve Dinamik Yükler Altında İncelenmesi” konulu proje; yolcu vagonlarının bilgisayar ortamında gerilme analizi, yüksek hızda çarpışma ve yol şartlarında konfor testleri raporlama işlemlerini mümkün kılmıştır. Ayrıca 2009 yılından itibaren statik test standı ile ürünler üzerinde test yapılmaktadır.

2010 yılında Avrupa demiryollarında kullanılacak çok gerilimli enerji besleme ünitesi (UIC gerilimli konvertör) imal edilerek yol şartlarında denemeleri yapılmıştır.

2010 yılında Sakarya Üniversitesi, Uludağ Üniversitesi ve TÜRASAŞ Sakarya Bölge Müdürlüğü işbirliği ile raylı taşıtların klima sistemlerinin test edileceği “Klimatik Test Tüneli” yapımı başlatılmış ve bu uygulama TÜBİTAK’a sunulmuştur.

2010 yılında üretimine başlanan Dizel Tren Set (DMU) araçları projesi; 12 adeti 3'lü, 12 adeti ise 4'lü olmak üzere toplam 84 araçtan oluşmaktadır. Bu araçların 2013 yılı sonuna kadar üretimleri tamamlanarak TCDD’ye teslim edilmiştir.

2010 yılında Hyundai/Rotem firması ile ortak üretim çerçevesinde Marmaray Projesi için 275 aracın imalatı, sözleşmeye uygun olarak tesislerimizde yapılmaya başlanmıştır.

TÜRASAŞ Sakarya Bölge Müdürlüğü 94.752 m2’si kapalı alan, 110.186 m2’si lojman ve sosyal tesis olmak üzere toplam 439.059 m2 alan içinde, yıllık 75 vagon imalat ve 500 vagon onarım kapasitesine sahiptir.

2011 yılında toplam 9 araçlık 3 Dizel Tren Set üretiminin yanında, 144 adet de (EUROTEM ile ortak) Marmaray aracı üretimi gerçekleştirilmiştir.

2012 yılı içinde 28 adet Dizel Tren Set Aracı üretimi, 20 adet K50 Yataklı Vagon Modernizasyonunun yanında 49 adet de (EUROTEM ile ortak) Marmaray aracı üretimi gerçekleştirilmiştir.

Ayrıca 2012 yılında Bulgaristan Devlet Demiryollarına 30 adet Yataklı Vagon üretimi gerçekleştirmek için program yapılmış olup 2012 yılı sonu itibarıyla üretim tamamlanmıştır.

2015 yılında üretimine başlanan ilave 124 DMU araçlarından 36 adedi 2016 yılında tamamlanarak TCDD’ye teslim edilmiştir. 2017 yılında 46 adet, 2018 yılında 42 adet imal edilerek proje tamamlanmıştır.

Halen 12 set (3’lü), 12 set (4’lü) olmak üzere 84 araçlık eski setlerle toplam 124 adet üretilecek olan yeni araçlar konfigüre edilerek 2 motorlu, 2 motorsuz olmak üzere DMU filosu 52 set (4’lü) hale dönüştürülmektedir.

TCDD için, 31.12.2018 tarihi itibarıyla 2.300 adet yolcu vagonu imalatı ile 38 bin 490 adet yolcu vagonu bakım, onarım, revizyon ve modernizasyonunu yapmış olan TÜRASAŞ Sakarya Bölge Müdürlüğü, ülkemizi raylı taşıtlar alanında dışa bağımlı olmaktan çıkarmanın yanında milli ekonomimize de önemli miktarda katkı sağlamaktadır.

2019 yılı itibarıyla 100 araçlık (20 set) Milli Tren (EMU) projesi çalışmaları tüm hızıyla devam etmektedir. Proje kapsamında şu ana kadar prototip üretimi tamamlanmış olup, Fabrika ve yol testlerinin tamamlanmasına müteakip 2021 yılında servise verilecektir.

TÜVASAŞ Genel Müdürlüğü, 2020 yılı itibariyle, 04.03.2020 Tarih ve 2186 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile TCDD’nin Bağlı Ortaklığından çıkarılarak TÜRASAŞ (Türkiye Raylı Sistem Araçları Sanayii Anonim Şirketi) kuruluşuna 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 3 üncü maddesi ile 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 4 üncü maddesi gereğince karar verilmiştir.

Bu kararla başlayan süreç TÜRASAŞ’ ın 30.07.2020 tarihinde ticaret siciline kaydı ile tamamlanmış ve bu güne kadar TÜVASAŞ Genel Müdürlüğü olarak anılan Şirket, TÜRASAŞ Sakarya Bölge Müdürlüğü ismini alarak faaliyetlerini sürdürmeye devam etmektedir.